Çalışan anne adayları ve yeni anneler için iş hayatındaki yasal haklarını bilmek kritik önemdedir. Bu makalemiz ile, 4857 sayılı İş Kanunu m.74, “Analık izni veya ücretsiz izin sonrası yapılacak kısmi süreli çalışmalar Hakkında Yönetmelik” ve “Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik” hükümlerine dayanarak, hamile ve doğum yapan işçi haklarını ele alıyoruz.
1) Hamilelik döneminde çalışma koşulları
- Günlük en fazla 7,5 saat: Gebe veya emziren işçi günde 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz, fazla mesaiye zorlanamaz.
- Gece çalışması yasağı: Gebelik tespitinden doğuma kadar; yeni doğum yapanlar için doğumdan sonra 1 yıl gece vardiyası yasaktır.
- Doktor kontrol izni: Hamilelik süresince periyodik muayeneler için ücretli izin verilmesi zorunludur.
- Daha hafif işe geçiş: Hekim raporuyla gerekli görülürse ücret kesintisi olmaksızın daha hafif/uygun işe atanma hakkı vardır.
2) Analık (doğum) izni: 16/18 hafta
- Temel süre: Doğumdan önce 8 hafta + doğumdan sonra 8 hafta = 16 hafta.
- Çoğul gebelikte: Doğum öncesine +2 hafta (toplam 18 hafta).
- Doğuma 3 hafta kalana kadar çalışma: Doktor onayıyla mümkün; kullanılmayan öncesi süre doğum sonrasına eklenir.
- Erken doğum: Kullanılamayan öncesi süreler doğum sonrasına eklenir.
- Anne ölümü: Doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.
- Evlat edinme: 3 yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine 8 hafta analık hâli izni.
Analık izninde geçim desteği SGK geçici iş göremezlik ödeneği ile sağlanır; izin sonrası aynı/benzer şartlarla işe dönüş esastır.
3) Doğum sonrası ücretsiz izin hakları
A) 6 aya kadar ücretsiz izin
- Analık izni bitiminden itibaren isteğe bağlı; evlat edinmede de (0–3 yaş) mümkündür.
- Yıllık izin hesabında dikkate alınmaz.
B) Haftalık sürenin yarısı kadar ücretsiz izin (yarım zaman)
- Çocuğun hayatta olması şartıyla: 1. doğumda 60 gün, 2. doğumda 120 gün, sonrakilerde 180 gün.
- Çoğul doğumda +30 gün, engelli doğumda 360 gün.
- Bu sürelerde süt izni hükümleri uygulanmaz.
6 aylık ücretsiz izin ile yarım zamanlı ücretsiz izin aynı anda kullanılamaz.
4) Kısmi süreli (part-time) çalışma hakkı
- Analık/ücretsiz izinlerin bitiminden itibaren, çocuk zorunlu ilköğretim çağına başlayana kadar kullanılabilir.
- 1 ay önceden yazılı başvuru gerekir.
- İşveren, 1 ay içinde cevap vermezse talep geçerli olur.
- Ücret, çalışılan süreye orantılı ödenir.
5) Süt izni (emzirme izni): günlük 1,5 saat (ücretli)
- Çocuk 1 yaşına kadar her gün toplam 1,5 saat.
- Saat aralığını/bölünmesini çalışan belirler.
- Ücret kesintisi yapılamaz, çalışma süresinden sayılır.
6) Emzirme odası ve kreş yükümlülüğü
- 100–150 kadın çalışan: En çok 250 m uzaklıkta emzirme odası.
- 150+ kadın çalışan: 0–6 yaş için kreş/çocuk bakım yurdu.
- Kreş uzaksa işveren servis sağlamakla yükümlü.
- Sayı hesabına, velayeti babada olan erkek çalışanların çocukları da dahil edilir.
7) İşten çıkarma yasağı
- Hamilelik, analık veya süt izni kullanımı fesih sebebi olamaz.
- İş güvencesi kapsamında çalışanlar için işe iade davası hakkı vardır.
- İzin sonrası aynı/benzer koşullarla işe başlatma yükümlülüğü esastır.
Sıkça Sorulan Sorular
Sigortalı hamile çalışan hakları nelerdir?
Analık izni, süt izni, ücretsiz izin, yarı/kısmi zamanlı çalışma, gece çalışması yasağı gibi hakların yanında SGK’dan doğum parası ve emzirme ödeneği alınabilir.
Ayakta çalışan hamile kadın hakları nelerdir?
Doktor raporu ile işveren, hamile çalışanı daha hafif işe geçirmek zorundadır; ücret kesilemez.
Özel sektörde çalışan hamile hakları 2025’te nelerdir?
Özel sektörde çalışanlar da aynı haklara sahiptir: analık izni, süt izni, ücretsiz izin, 7,5 saatlik günlük sınır, kreş hakkı.
Özel sektörde çalışan anne hakları nelerdir?
Doğum sonrası süt izni, ücretsiz izin, kısmi süreli çalışma ve SGK ödenekleri (doğum parası, emzirme ödeneği, yarım çalışma ödeneği).
İŞKUR hamilelik hakları nelerdir?
Yarı zamanlı çalışan annelere İŞKUR tarafından yarım çalışma ödeneği ödenir.
Doğum sonrası çalışan anne hakları nelerdir?
Süt izni, yarı zamanlı çalışma, ücretsiz izin, kreş desteği ve iş güvencesi.
Çalışmayan doğum yapan kadının hakları nelerdir?
Çalışmayan anneler de SGK’dan doğum yardımı, emzirme ödeneği ve Aile Bakanlığı doğum yardımı alabilir.
Doğum yapan bir kadının SGK hakları nelerdir?
SGK, doğum parası (geçici iş göremezlik), emzirme ödeneği ve yarım çalışma ödeneği sağlar.
Özel sektörde hamile kadın kaç saat çalışır?
Gebe veya emziren kadınlar günde en fazla 7,5 saat çalıştırılabilir.
Özel sektörde çalışan anneye doğum izni kaç gün verilir?
Doğum öncesi 8 + doğum sonrası 8 hafta = 16 hafta. Çoğul gebelikte 18 hafta.
Konya’da Hukuki Destek
Hamilelik ve doğum sürecinde işçi ve işveren haklarının korunması, hem çalışan anneler hem de işverenler açısından büyük önem taşır. Analık izni, süt izni, ücretsiz izin, yarı zamanlı çalışma ve kreş yükümlülükleri gibi konularda hukuki danışmanlığa ihtiyaç duyuyorsanız, profesyonel destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
📍 Bademci Hukuk & Arabuluculuk Bürosu olarak;
- İş hukuku (işçi alacakları, kıdem–ihbar tazminatı, işe iade davaları),
- Kira ve tahliye davaları,
- Boşanma ve aile hukuku,
- Ceza davaları
alanlarında Konya’da uzman avukat kadromuzla hizmet vermekteyiz.
👉 Google işletme konumumuza buradan ulaşabilirsiniz.
☎️ Daha fazla bilgi ve randevu için:
Konya İş Hukuku Avukatı – Av. Recep Bademci & Av. Hande Bademci – Konya Avukat
